Çocuk ve Travma
Travma kısaca. kişisinin ruh sağlığı üzerinde yara bırakan yaşantılar olarak tanımlanabilir. Ani ölüm haberi, doğal afetler, şiddet, baskı, istismar, kaza, uzuv kaybı gibi travma oluşturan örnekler verilebilir.
Ülkemizde yaşanan deprem felaketi sonrası televizyonlarda depremzede çocuklarımızın gülüp eğlendiğini görebilmek yüzümüzde buruk bir gülümsemeye sebebiyet verdi. Onları oyun oynarken gördüğümüzde içimizden bir kısım “çocuk işte, kolay atlatıyor, oyun oynuyor” diyerek onlara merhametlerini dile getirdi. Acaba çocuklar travmaları gerçekten kolay mı atlatıyor?
Çocukluk çağında kritik dönem dediğimiz bir dönem var. 0-6 yaş arası yani okul öncesi dönem, çocukların gelişmelerinin yüksek olduğu, ailesi ile en çok zaman geçirdiği dönemdir. Dolayısıyla bu büyüme, gelişme ve öğrenme hızının yüksek olduğu 0-6 yaş dönemine kritik dönem diyoruz. Burada travmalardan bahsederken 6 yaşa daha fazla değineceğim. Bu yaş öğrenmenin hızlı unutmanın zor olduğu dönemdir. Çocukların yavaş yavaş somut işlemler dönemine geçtiği yani mantıksal hareket etmeye başladığı, olayların sebeplerini anlamaya başladığı dönemdir. Çocuk felaket ne demek, deprem ne demek anlayabilir. Her çocukta bireysel farklılık olabilmesine karşın, tablo genel olarak bu şekildedir.
Çocukları oyun oynarken gördüklerinde bazı yetişkinler onların felaketi unuttuğunu düşünebilir. Bu çok yanlış bir düşüncedir. İnsanların başına üzücü bir olay geldiğinde kimi kendini odasına kapatır, kimi ağlar, kimi müzik dinler, kimi ise hayatına devam eder. Bir şekilde kendilerini rehabilite etme çabaları görülür. Çocuklarda da böyledir. Yetişkinlerin oyuna “basit bir eğlence aracı” anlamı yüklemeleri gayet akla yatkındır. Ancak çocuklar için oyun bu anlamı taşımaz. Oyun, onlar için bir nevi uzaklaşma, terapi, öğrenme, savaşma, kendini ifade etme yöntemidir. Çocuk patlayacak bir bombanın yanında da oyun oynayabilir, sevdiği birinin cenazesinde de oyun oynayabilir, doğal afet sonucu da oyun oynayabilir. Bu onların “unuttukları” anlamına gelmemektedir. Aksine “terapi” anlamı daha yakındır.
Travmaların çoğu çocukluk döneminde meydana gelir, biriyle dertleştiğinizde size genelde çocukluğundan bahseder, birinin bir fobisi varsa çocukken başından bir olay geçme ihtimali yüksektir.
Çocuk gelişim alanında da uygulanan oyun terapisi çocuklar için çok etkili bir yöntemdir. Bu sebeple travma ne olursa olsun çocuklar mutlaka ailesinden, öğretmenlerinden veya bir uzmandan destek almalıdır. Eğer çocuk oyun oynamaktan uzaklaşır, oyunu reddeder, fazla sakin kalır veya fazla asabi olursa aile ve öğretmenlerin yanında kesinlikle bir uzman görüşü alınmalıdır. Biz çocuk gelişimciler her konuda çocuklarınıza destek vermek için hazır beklemekteyiz.
